Ντομίνγκος Πασιένσια: Ο μαθητής του Μουρίνιο έμαθε σε φουρτούνες

Ήταν μόλις 13 ετών, όταν η τοπική ομάδα του Ματοσίνιος όπου γεννήθηκε τον εμπιστεύθηκε για μία επιπλέον αποστολή: να κατασκοπεύει τον προσεχή αντίπαλο και να δίνει αναφορά για τις δυνατότητες και για τις αδυναμίες του. Όχι κι άσχημα για έναν άνθρωπο που παρά τα 14 χρόνια ως επαγγελματίας ποδοσφαιριστής δήλωνε ότι "δεν σκεφτόμουν να γίνω προπονητής".

Μετά από 17 χρόνια στην Πόρτο, οι προθέσεις άλλαξαν, οι απόψεις στρογγύλεψαν και οι πεποιθήσεις μεταβλήθηκαν. Μία ομάδα που έβγαλε τον Ζοζέ Μουρίνιο και τον Αντρέ Βίλας Μπόας, μία ομάδα στην οποία δούλεψε με προπονητές όπως ο Τόμισλαβ Ίβιτς και ο Φερνάντο Σάντος, ήταν αναπόφευκτο να του χαράξει εκουσίως τον μετέπειτα δρόμο.

Επτά πρωταθλήματα, 5 κύπελλα, 6 σούπερ καπ, ένα βραβείο Πορτογάλου ποδοσφαιριστή της χρονιάς το 1990 και ένα του 1ου σκόρερ τη σεζόν 1995-1996 συνθέτουν μία αδιαμφισβήτητα πλούσια αγωνιστική καριέρα. Από τα 13 του μετακόμισε στη μεγάλη ομάδα της περιφέρειας, στην Πόρτο, και παρά το σχεδόν καχεκτικό σουλούπι του, βρήκε το δρόμο προς την πρώτη ομάδα, εκτοπίζοντας μάλιστα με τον καιρό τη "μηχανή" του γκολ που ονομαζόταν Φερνάντο Γκόμες. Ο Ίβιτς εμπιστεύθηκε τα νιάτα σε σχέση με την εμπειρία και δικαιώθηκε από την παραγωγικότητα του ύψους 1,74μ. επιθετικού του.

Το 1994, μάλιστα, έφτασε ένα βήμα από τον τελικό του Champions League. "Έπαιξα κόντρα στη Μίλαν στο Σαν Σίρο, απέναντι στην Μπαρτσελόνα σε πολλές περιπτώσεις, απέναντι σε σπουδαίες ομάδες και σπουδαίους ποδοσφαιριστές, όπως ο Φαν Μπάστεν, ο Στόιτσκοφ, ο Ρομάριο κι ο Ντοναντόνι. Η πιο σημαντική αναμέτρηση ήταν απέναντι στην Μπαρτσελόνα, στον ημιτελικό. Αυτός ο σπουδαίος τελικός (σ.σ. το 4-0 της Μίλαν απέναντι στους Καταλανούς) ... Ήμασταν τόσο κοντά στο να φτάσουμε σε εκείνον τον τελικό", θυμάται ο ίδιος.

Από το 1989 και για 9 χρόνια υπήρξε και στέλεχος της εθνικής Πορτογαλίας, πλαισιώνοντας τη "χρυσή φουρνιά" των Λουίς Φίγκο, Μανουέλ Ρουί Κόστα, Φερνάντο Κόουτο και Ζοάο Πίντο με 35 αγώνες και 9 γκολ, ένα εκ των οποίων στα προημιτελικά του Euro 1996 απέναντι στην Κροατία.

Τα χρόνια πέρασαν και η άφιξη του Μάριο Ζαρντέλ γνώρισε στον Ντομίνγκος και την άλλη όψη του νομίσματος. Μετά από ένα χρόνο συνύπαρξης, μετακόμισε στην Primera Division για λογαριασμό της Τενερίφης, στο πλευρό του Ρόι Μακάι. Δύο χρόνια μετά και αυτή η συνεργασία δεν απέδωσε καρπούς, με τον σύλλογο από τα Κανάρια Νησιά να υποβιβάζεται και τον ίδιο να επιστρέφει στους "δράκους" για μία αποχαιρετιστήρια διετή θητεία, συμπληρώνοντας 313 αγώνες πρωταθλήματος με 112 γκολ.

Μαθήματα από Μουρίνιο

Εάν δεν πραγματοποιούσε αυτό το ταξίδι της επιστροφής, κανείς δεν ξέρει που θα τον έβγαζε ο δρόμος. Όταν κρέμασε τα παπούτσια του, τον περίμενε μία θέση στις ακαδημίες της ομάδας. Τρία χρόνια παρέμεινε εκεί και στα 2,5 εξ αυτών είχε την υποχρέωση να τροφοδοτεί με παίκτες την ομάδα του Ζοζέ Μουρίνιο ( "σημείο αναφοράς για όλους μας", όπως τονίζει). Όταν ο Special One αποχώρησε για την Τσέλσι, ο Ντομίνγκος προβιβάστηκε στις ρεζέρβες της Πόρτο.

Με την απόκτηση και του προπονητικού διπλώματος τρίτου επιπέδου, απέκτησε το δικαίωμα να αναλάβει ομάδα της Primeira Liga. Άδραξε την πρώτη ευκαιρία (2006-2007) και αποδέχθηκε την πρόταση της Λεϊρία, την οποία οδήγησε σε μία ικανοποιητική πορεία. Αν και τερμάτισε στην 7η θέση και κέρδισε "εισιτήριο" για το Κύπελλο Intertoto, ο Πορτογάλος τεχνικός δεν βρισκόταν εκεί για να πανηγυρίσει αυτήν την επιτυχία, αφού μία κόντρα του με τον πρόεδρο τον έθεσε εκτός ομάδας.

Την επόμενη χρονιά, διαδέχθηκε στον πάγκο της Ακαδέμικα τον μετέπειτα προπονητή του Άρη, Μανουέλ Μασάδο, ο οποίος παραιτήθηκε. Η θητεία του ήταν ικανοποιητική, με την πρώτη χρονιά να χαρακτηρίζεται από 2 σερί νίκες στο πρωτάθλημα επί της Μπενφίκα (3-0, 1-0) και η δεύτερη από την κατάληψη της 7ης θέσης στον πίνακα της βαθμολογίας, της υψηλότερης για τους "φοιτητές" από το 1985.

Το θαύμα της Μπράγκα

Το καλοκαίρι του 2009, η Μπράγκα έχανε τον Ζόρζε Ζεζούς, ο οποίος αποχωρούσε για την Μπενφίκα. Οι ιθύνοντες του συλλόγου μελέτησαν την περίπτωση του Πασιένσια και την ενέκριναν. Διετές συμβόλαιο και παρά την απογοητευτική αρχή σε Europa League (αποκλεισμός στον 3ο προκριματικό γύρο από την Έλφσμποργκ), σύντομα θα απολάμβαναν καρπούς. Με ένα ρόστερ που κόστισε λιγότερο από 3.000.000 ευρώ για τη συναρμολόγησή του, ο Πασιένσια, όπως έκανε πριν από 3 δεκαετίες στους αντιπάλους του, αξιολόγησε τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του συνόλου που είχε στα χέρια του και προσαρμόστηκε αναλόγως.

Παρουσίασε ένα ρεαλιστικό, παθητικό ποδόσφαιρο, που ανταποκρινόταν στις πραγματικές δυνάμεις της ομάδας και στηριζόταν στις γρήγορες κινήσεις του Άλαν από δεξιά και του Πάουλο Σέζαρ από αριστερά, καθώς και στα γκολ του Άλμπερτ Μεγιόνγκ Ζε. Η άμυνα "γρανίτης" κράτησε για 15 αγώνες ανέπαφη την εστία του Εντουάρντο και η ανάκαμψη αποδείχθηκε όσο εντυπωσιακή ήταν και η διαχείριση των ποδοσφαιριστών του. Το τέλος της σεζόν βρήκε την Μπράγκα στη 2η θέση, να εκτοπίζει την πανίσχυρη Πόρτο από τις θέσεις του Champions League και να διεκδικεί μέχρι τις τελευταίες αγωνιστικές τον τίτλο απέναντι στην κραταιά Μπενφίκα του προκατόχου του στον σύλλογο.

Σαν μία πεταλούδα που χτυπάει τα φτερά της στην Κίνα, αυτή η αποκλίνουσα εξέλιξη θα τεμνόταν με την προπονητική πορεία του Πασιένσια στο μέλλον και θα τον "τιμωρούσε" κάθε φορά. Εκείνη την εποχή, πάντως, ολοκλήρωσε άδοξα τη θητεία του Ζεσουάλδο Φερέιρα στους "δράκους" και έστειλε την Μπράγκα στα προκριματικά του Champions League. Σέλτικ και Σεβίλλη υποτάχθηκαν και το "θαύμα" ολοκληρώθηκε. Ως "Σταχτοπούτα", δεν διεκδίκησε τίποτα περισσότερο από το "εισιτήριο" του Europa League. Δύο ήττες από Άρσεναλ (συντριβή 6-0 στο Λονδίνο) και Σαχτάρ Ντόνετσκ (εντός έδρας) διέλυσαν κάθε ενδόμυχη ελπίδα και οι 2 νίκες επί της Παρτιζάν την διατήρησαν στην Ευρώπη και το νέο έτος. Όπως αποδείχθηκε, της έκαναν πολύ μεγαλύτερο καλό.

Τα ποδοσφαιρικά αξιώματα που είχε επιβάλει στον σύλλογο δικαιώθηκαν και τα εμπόδια των Λεχ Πόζναν, Λίβερπουλ, Ντιναμό Κιέβο και Μπενφίκα ξεπεράστηκαν σε μία φρενήρη πορεία προς τον τελικό του Europa League το 2010-2011. Απέναντί του, η Πόρτο, στην αναμόρφωση της οποίας έβαλε ένα... χεράκι κι ο ίδιος. Ο Αντρέ Βίλας Μπόας είχε μετατρέψει την ομάδα σε "δράκους" αντάξιους του προσωνυμίου τους και η κατάκτηση του εγχώριου τίτλου δεν ήταν αρκετή. Στον τελικό της Ιρλανδίας, μία κεφαλιά του Ρανταμέλ Φαλκάο στέρησε από τον Πασιένσα την πρώτη μεγάλη διάκριση στην καριέρα του.

Η "τιμωρία" της Σπόρτινγκ

Η ανάδειξη του Βίλας Μπόας σε... Special Two επέφερε μεγάλα προβλήματα στον Πασιένσια, ο οποίος είχε ενημερώσει από τις αρχές Μαΐου του 2011 ότι δεν επρόκειτο να υπογράψει νέο συμβόλαιο με την Μπράγκα. Ο συνάδελφός του "φλέρταρε" έντονα με την Τσέλσι, ωστόσο ο "γάμος" καθυστερούσε λόγω της υψηλής ρήτρας αποδέσμευσης και ο Πασιένσια δεν μπορούσε να περιμένει άλλο, παρά την εκπεφρασμένη επιθυμία των "δράκων" να τον ορίσουν διάδοχο του άλλοτε βοηθού του Μουρίνιο.

Η Σπόρτινγκ Λισαβόνας, η οποία είχε σχεδόν κλείσει τον ποδοσφαιριστή Πασιένσια το καλοκαίρι του 1999, αλλά της τον "έκλεψε" η Πόρτο, πήρε την εκδίκησή της. Απέκτησε τις υπηρεσίες ενός εκ των πιο ελπιδοφόρων και νεαρών Πορτογάλων προπονητών, με στόχο την επάνοδό της στην ποδοσφαιρική ελίτ της χώρας. "Βελτιώνομαι σιγά σιγά, ώστε να φτάσω την καριέρα μου όσο το δυνατόν μακρύτερα. Υπάρχουν κάποιοι καλοί νεαροί Πορτογάλοι προπονητές, αλλά τα προγράμματα εκπαίδευσης είναι καλά, οπότε αυτό είναι φυσιολογικό", εξηγεί.

Τα πρώτα δείγματα γραφής ήταν θετικά. Οι ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές των "λιονταριών" έφεραν αποτελέσματα στους πρώτους 2 μήνες πρωταθλήματος. Αν και η φιλοσοφία του συλλόγου, με διάθεση για κατοχή μπάλας και αρκετές πάσες, ήταν διαφορετική από τα όσα είχε συνηθίσει ο Πασιένσια στις προηγούμενες ομάδες του, αυτό το ιδιαίτερο μείγμα έκανε τη δουλειά του.

Από τον Νοέμβριο, όμως, άρχισε να διαφαίνεται η πραγματικότητα. Οι ιδιότητες του μείγματος είχαν εξαντληθεί και ο σύλλογος πορευόταν από τη μία αποτυχία στην άλλη, με αποκορύφωμα τον αποκλεισμό στο λιγκ καπ από την Μορεϊρένσε της 2ης τη τάξει κατηγορίας του πορτογαλικού πρωταθλήματος. Ακόμα και η πρόκριση στον τελικό του κυπέλλου μετά από 4 χρόνια δεν κρίθηκε αρκετή για να μεταβάλει το κλίμα. Η Σπόρτινγκ είχε ξεπέσει πίσω από την πρωτοπόρο Μπενφίκα με 16 πόντους, πίσω από τη συνδιεκδικήτρια του τίτλου Πόρτο και πίσω και από την πρώην ομάδα του Πασιένσια, την Μπράγκα.

Τα γκολ του Ρίκι φαν Βόλφσβινκελ δεν ήταν αρκετά. Οι ισπανοφερμένοι Ντιέγο Καπέλ και Χεφρέν Σουάρες δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, ο Ελίας στο κέντρο διέψευσε τις προσδοκίες, οι αμυντικές επιδόσεις απείχαν πολύ από εκείνες στις οποίες είχε συνηθίσει στην Μπράγκα και οι μικροαλλαγές τακτικής δεν επαρκούσαν. Σαν να μην έφτανε αυτό, η διαφαινόμενη απώλεια του τίτλου από την Πόρτο, έφερνε τον Βίτορ Περέιρα (που τελικά είχε αντικαταστήσει τον Βίλας Μπόας) σε δύσκολη θέση.

Οι εξελίξεις 274 χιλιόμετρα μακριά από τη βάση του Πασιένσια επηρέαζαν άμεσα τον ίδιο. Αν και ο πρόεδρος της Σπόρτινγκ, που τον είχε προσλάβει με την εκλογή του το καλοκαίρι του 2012, ο Λουίς Γοντίνιο Λόπες, τον στήριζε ανοιχτά μέχρι την τελευταία στιγμή, η διοίκηση του συλλόγου θεωρούσε ότι ο Πασιένσια είχε αρχίσει επαφές από την αρχή του 2012 για να επιστρέψει στην Πόρτο, ως πρώτος προπονητής αυτήν τη φορά. Στις 13 Φεβρουαρίου του 2012 και μετά από μία αναπάντεχη ήττα από τη Μαρίτιμο, ανακοινώθηκε η απόλυσή του. Αντιθέτως, ο Περέιρα παρέμεινε στην Πόρτο και φέτος κατέκτησε τον τίτλο με εντυπωσιακό τρόπο...

Το σοκ της Λα Κορούνια

Για κάτι λιγότερο από ένα ημερολογιακό έτος, το όνομα του Ντομίνγκος Πασιένσια αναφερόταν σε κάθε ευκαιρία. Όλες οι ομάδες ενός συγκεκριμένου βεληνεκούς που βρίσκονταν σε κρίση ή έψαχναν προπονητή, διερευνούσαν τις προθέσεις του. Μεταξύ αυτών, ο Ολυμπιακός, ο οποίος το καλοκαίρι του 2012 είχε προχωρημένες επαφές με τον 44χρονο προπονητή. Καμία συμφωνία δεν επετεύχθη, όμως, και ο Πορτογάλος παρέμεινε άνεργος μέχρι το τέλος του 2012. Κυριολεκτικά, αφού έφτασε η 30ή Δεκεμβρίου, μέχρι να υπογράψει στον επόμενο σύλλογο της καριέρας του.

Σε μία περιοχή σχετικά κοντά στην πατρίδα του, στην Κορούνια, ο Πασιένσια κλήθηκε να βγάλει την Ντεπορτίβο από το αγωνιστικό τέλμα στο οποίο είχε περιέλθει υπό τις οδηγίες του Χοσέ Λουίς Όλτρα. Ο Ισπανός συνδύασε το όνομά του με την επάνοδο των Γαλιθιάνων στα "μεγάλα σαλόνια" της Ισπανίας, ωστόσο στα μέσα της σεζόν τους κρατούσε καθηλωμένους στην 20ή θέση, μόλις με 2 νίκες. Το τέλος του στον πάγκο της "Ντέπορ" και η αρχή της συνεργασίας με τον Πασιένσια οφείλεται στον άνθρωπο που στέρησε στον Πορτογάλο το μοναδικό τρόπαιο στο οποίο έφτασε τόσο κοντά, στον Φαλκάο. Ο Κολομβιανός επιθετικός σημείωσε 5 γκολ στη νίκη της Ατλέτικο Μαδρίτης με 6-0 επί της Λα Κορούνια και ο Όλτρα έγινε ο πρώτος τελικός που απολύεται από τον σύλλογο μετά από το 1997 και τον Τζον Τόσακ.

Ο Πορτογάλος φαινομενικά επωφελήθηκε των εξελίξεων, ωστόσο αυτό που δεν γνώριζε ήταν ότι ξεκινούσε την πιο παράξενη πορεία στην 8ετή καριέρα του. Ο πασίγνωστος μάνατζερ Ζόρζε Μέντες ουσιαστικά είχε αναλάβει τις τύχες της χρεοκοπημένης ομάδας, γεμίζοντας το ρόστερ με 8 Πορτογάλους. Οι Σίλβιο και Πίτσι, μάλιστα, είχαν συνεργαστεί με τον Πασιένσια στην Μπράγκα, ενώ οι Εβάλντο Φαμπιάνο, Ντιόγο Σαλομάο και Αντρέ Σάντος στην Σπόρτινγκ.

Η πρώτη αποστολή του ήταν απέναντι στη Μάλαγα. Στο οπλοστάσιό του διέθετε τη χειρότερη άμυνα της κατηγορίας, απέναντι σε μία ομάδα που σκόραρε κατά βούληση. Τελικό αποτέλεσμα: νίκη 1-0. "Μου αρέσουν οι ομάδες που διαχειρίζονται καλά στιγμές του παιχνιδιού. Θέλουμε να χτίσουμε μία ομάδα που να είναι δυνατή όταν δεν έχουμε την μπάλα και επίσης δυνατή όταν την έχουμε, όταν τη χάσουμε και όταν την ανακτήσουμε. Εάν τα καταφέρουμε σε αυτές τις 4 στιγμές, θα είμαστε πιο κοντά στις επιτυχίες", ήταν η θεωρία του Πορτογάλου για τη θητεία του στη Λα Κορούνια.

Μετά από 5 παιχνίδια, μία ισοπαλία με τη Ρεάλ Σοσιεδάδ και 4 σερί ήττες από Οσασούνα, Βαλένθια, Χετάφε και Γρανάδα και καμία ουσιαστική αλλαγή στην τακτική και στο σύστημα του συλλόγου, η θεωρία του Πασιένσα ήταν τελείως διαφορετική: "Κάτι πρέπει να αλλάξει και εάν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποχωρήσω, θα κάνω ότι επιθυμεί ο σύλλογος". Όπερ και εγένετο, για 2η σερί χρονιά στα μέσα Φεβρουαρίου. Στις 11 του μήνα, ο Πασιένσια επισκέφθηκε τα γραφεία του συλλόγου στην Πλάθα ντε Ποντεβέδρα. Όπως δεν υπήρχε υπομονή στη Λα Κορούνια, έτσι δεν υπήρχε πλέον και Πασιένσια...