Ομπράντοβιτς-Τζόρτζεβιτς: Ο Βασιλιάς και ο Διάδοχος

"Καλάθι του Γιοφρέσα, μέσα! Τελείωσε, τελείωσε, η Χουβεντούδ αποκλείεται πια να χάσει αυτό το κύπελλο, ο Λόλο Σάινθ οδηγεί τη Μπανταλόνα στη γη της Επαγγελίας, η Παρτιζάν δεν προλαβαίνει". Δεν ήταν σίγουρος μόνο ο Ισπανός εκφωνητής, ήταν και οι 12 χιλιάδες του Abdi Ipekci. Ήταν σίγουροι όλοι εκτός από δύο ανθρώπους: Το νεόκοπο προπονητή της Παρτιζάν, Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς και το στρατηγό του μέσα στο παρκέ, τον Αλεξάνταρ Τζόρτζεβιτς. Κι ο Σάσα δεν τον πρόδωσε. Με 3 δευτερόλεπτα για τη λήξη, ο Τζόρτζεβιτς σηκώθηκε για τρεις off balance. Άφησε τη μπάλα να φύγει από την παλάμη του με τον εντελώς ανορθόδοξο τρόπο, τα πόδια λυγισμένα, το κορμί κυρτό. Μέσα. Τα «μωρά» της Παρτιζάν Πρωταθλητές Ευρώπης για πρώτη φορά στα χρονικά. Κάπως έτσι χτίζονται οι μύθοι, έτσι γεννιούνται οι θρύλοι.

Μέσα στο γενικό χαμό, ο Ομπράντοβιτς σκαρφάλωνε τα σκαλιά για να αγκαλιάσει το Νίκολιτς, ο Τζόρτζεβιτς είχε πνιγεί στις αγκαλιές του Ντανίλοβιτς και των υπολοίπων συμπαικτών του, ο μπασκετικός κόσμος εμβρόντητος παρακολουθούσε στις οθόνες του το παραμύθι της Παρτιζάν να γράφεται. Δύο «παρτιζάνοι» με βίους παράλληλους, το 1984 βρέθηκαν μαζί στη Χάλα Πίονιρ αν και από διαφορετικές αφετηρίες. Ο Ζέλικο στα 24 και αφού είχε δείξει τα πρώτα δείγματα γραφής στη Μπόρατς Τσάτσακ, ο Σάσα αμούστακο παιδί στα 17 από τα θαυματουργά παιδικά τμήματα της Ραντνίτσκι και του μεγάλου δασκάλου Γκόραν Μίλκοβιτς. Εντελώς ξεχωριστή ιστορία η δική του...

Επαναστάτης στην ταράτσα με σημαία!

Γιος του Μπάτα, προπονητή του Ερυθρού Αστέρα, ορκισμένου εχθρού της Παρτιζάν, ο μικρός από αντίδραση σκαρφάλωνε στην ταράτσα του σπιτιού στο Βελιγράδι με μια σημαία της Parni Valjak και τρέλαινε τον πατέρα του. Οι grobari τον είχαν λατρέψει πριν καν διαπρέψει με τα ασπρόμαυρα, πριν καν γίνει το σημείο αναφοράς του μεγαλύτερου μπασκετικού σχολείου της Ευρώπης. Πήγε στην Palilula και μεγαλούργησε αγωνιζόμενος ακριβώς στην ίδια θέση με τον Ομπράντοβιτς, play makers αμφότεροι, αλλά και πάλι εντελώς διαφορετικοί παίκτες. Πιο πολύ «ασσόδυο» ο Σάσα, «εγκέφαλος» ο Ζέλικο. Τόσο ίδιοι και τόσο διαφορετικοί ταυτόχρονα. Σε ολόκληρη τη διαδρομή τους, αυτός ο χαρακτηρισμός θα τους συνοδεύει.

Φαινόταν από πολύ νωρίς ότι ο Ομπράντοβιτς κάποια μέρα θα γινόταν προπονητής. Ο Νίκολιτς, πατριάρχης του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ, τον είχε σαν παιδί του, ο Ίβκοβιτς αν και της σχολής Ζεράβιτσα, διέκρινε αμέσως το ταλέντο στο διάβασμα του παιχνιδιού, η σχολή των πλάβι είναι πάντα έγκυος σε δασκάλους, όπως είπε και κάποτε ο Μόκα Σλάβνιτς. Ο Ζέλικο δεν φόρεσε άλλη φανέλα, δεν έκατσε σε άλλον πάγκο στην πατρίδα, του έδωσαν απ’ ευθείας το δαχτυλίδι του «επόμενου κορυφαίου» και από τότε δεν το ξανάβγαλε ποτέ. Όταν σε μια νύχτα έγινε προπονητής της Παρτιζάν, ο Τζόρτζεβιτς αναγορεύτηκε στο alter ego του στο παρκέ. Η σχέση δεν ήταν πατρική, δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει πατρική. Ήταν όμως αδελφική, η σχέση του μεγάλου και του μικρού αδερφού.

Αυτό που "σημάδεψε" την καριέρα τους

Ο Σάσα εξαργύρωσε εκείνο το τρίποντο στο Abdi Ipekci με μια φαντασμαγορική μεταγραφή στην Ολίμπια Μιλάνο, ο Ομπράντοβιτς αμφισβητήθηκε για καιρό μέχρι που διέλυσε οποιαδήποτε κριτική κατακτώντας τα πάντα απ’ όπου κι αν πέρασε. Πάντοτε όμως εκείνο το Κύπελλο, «το πρώτο» και για τους δυο, σημάδευε την καριέρα τους. Εκεί επένδυσε ο Ομπράντοβιτς και έγινε ο πιο επιτυχημένος προπονητής στην Ευρώπη, εκεί ο Τζόρτζεβιτς και έφτασε μέχρι το ΝΒΑ. Οι βίοι τους ήταν και είναι παράλληλοι, ακόμα και το 1987 στην προεπιλογή του Τσόσιτς για το ευρωπαϊκό της Αθήνας, πήγαν μαζί. Τα κατάφερε μόνο ο πιτσιρίκος, ο Ζέλικο έμεινε εκτός για να γίνει το κέφι του Ντράζεν και να προσκληθεί ο αδερφός του, ο Άζα.

Δεν ήταν ποτέ πολύ μεγάλος παίκτης ο Ζέλικο, όπως δεν είναι και πολύ μεγάλος προπονητής ο Σάσα. Οι καριέρες τους είναι αντιστρόφως ανάλογες, ο ένας ανέβηκε στο Κιλιμάντζαρο ως μπασκετμπολίστας, ο άλλος ως προπονητής. Εκείνο που μετράει όμως στην προκειμένη περίπτωση είναι η προσωπικότητα, οι παραστάσεις, οι εμπειρίες, η αγάπη που έχουν εισπράξει από το κοινό απ’ όπου κι αν πέρασαν. Όταν ο Ζέλικο ξενιτευόταν για την Ισπανία και τη Χουβεντούδ που τόσο πλήγωσε στην Κωνσταντινούπολη, ο Σάσα έκλεινε το κεφάλαιο Μιλάνο και μετακόμιζε νοτιότερα, στη Μπολόνια και τη Φορτιτούντο. Ο Ομπράντοβιτς το ξεπλήρωσε το γραμμάτιο της Μπανταλόνα, της χάρισε εκείνο που της στέρησε στο Τελ Αβίβ σε εκείνον τον αλησμόνητο τελικό που και πάλι ως αουτσάιντερ, «σκότωσε» τον Ολυμπιακό με το τρίποντο του Κόρνι Τόμπσον και το «μπλακ άουτ» της ομάδας του Ιωαννίδη στο τελευταίο οκτάλεπτο.

Το επανέλαβε και στη Ρεάλ, σαν φαβορί πια, το 1995, με Σαμπόνις και Αρλάουκας στην πεντάδα, ξανά κόντρα στον Ολυμπιακό του Ιωαννίδη. Στα 35 του ήταν ήδη τρις πρωταθλητής Ευρώπης σαν προπονητής, ένα επίτευγμα απίστευτο, δυσθεώρητο, απίθανο στις μέρες μας. Ό,τι έπιανε ο Σέρβος γινόταν χρυσός, περίπου το ίδιο ίσχυε και για το Σάσα, που το 1996 στα 29 έκανε το απίστευτο και πήγε να δοκιμάσει με τους καλύτερους στις ΗΠΑ, στους Blazers, όπου βρήκε το Σάμπας. Έκατσε σκάρτο ένα τετράμηνο, πρόλαβε να παίξει σε 8 παιχνίδια, να σκοράρει μόλις 25 πόντους. Δεν άντεξε και επέστρεψε στην Ευρώπη που ήταν βασιλιάς. Κατάλαβε τότε ότι η απέχθεια του Ζέλικο για το ΝΒΑ είχε βάση. Άλλος κόσμος, άλλη κουλτούρα, άλλο dna.

Οι αντίθετοι δρόμοι, ο Παναθηναϊκός και το 1998

Όταν γύρισε στη Γιουγκοσλαβία (Σερβία), βρήκε το Ζέλικο στην Εθνική, αναγνωρισμένο ως τον επόμενο μεγάλο μετά το «σοφό» Ντούντα. Και τον Ιανουάριο του 1997 συνυπήρξαν λίγους μήνες στην ίδια χώρα, αφού ο Σάσα πήγε στη Μπάρτσα και ο Ζοτς έκλεινε το κεφάλαιο Ρεάλ. Το συνακόλουθο του πράγματος είναι πως όταν ο Σάσα έκανε το ριψοκίνδυνο πέρασμα από το Παλάου Μπλαουγκράνα στο Παλάθιος ντε λος Ντεπόρτες, ο Ομπράντοβιτς άφηνε το Τρεβίζο για την Αθήνα και το τεράστιο κεφάλαιο που λέγεται Παναθηναϊκός. Τον βρήκε αρκετές φορές στο δρόμο του το Σάσα ο Παναθηναϊκός, τις περισσότερες τον πλήγωνε, αφού ο τρομερός Σέρβος όδευε προς τη δύση της καριέρας του και από το 1998 και το Μουντομπάσκετ του ΟΑΚΑ, οι Έλληνες φίλαθλοι τον αντιπαθούσαν οικτρά, όπως και σύσσωμη εκείνη την αποστολή των Σέρβων.

Ο Ομπράντοβιτς δεν αποδοκιμάστηκε, δεν γινόταν να αποδοκιμαστεί ή να θυμηθεί κανείς εκείνο το μουντομπάσκετ, αφού με τον Παναθηναϊκό έγινε κάτι παραπάνω από Μίδας του ευρωπαϊκού μπάσκετ, έσπασε κάθε ρεκόρ παραμονής ξένου προπονητή σε πάγκο της Α1 και απέκτησε μια σχέση που όμοιά της δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξει με τον κόσμο του τριφυλιού. Ο Τζόρτζεβιτς αγαπήθηκε κι αυτός στη Μαδρίτη, παρά το «αμαρτωλό» παρελθόν στη Μπαρτσελόνα, αλλά σύγκριση δεν μπορεί επ’ ουδενί να γίνει. Έφυγε το 2002, όταν ο Ομπράντοβιτς κατακτούσε το πιο «τρελό» και παλικαρίσιο Κύπελλο Πρωταθλητριών στην καριέρα του, στο Παλαμαλαγκούτι απέναντι σε μια Βίρτους βγαλμένη από το ΝΒΑ. Ήταν το δεύτερο για το Ζοτς στον πάγκο του Παναθηναϊκού, είχε προηγηθεί εκείνο του 2000 στη Θεσσαλονίκη, το «εντός έδρας» όπως έλεγαν οι λογής έξυπνοι.

"Η Παρτιζάν είναι η Σορβόννη του μπάσκετ"

Ο Σάσα στο μεταξύ, επέστρεψε στην αγαπημένη του Ιταλία, τίμησε ένα συμβόλαιο στην ιστορική Σκαβολίνι, πριν επιστρέψει στο Μιλάνο για να κλείσει τη μεγαλειώδη καριέρα του με την ομάδα που ουσιαστικά του πρόσφερε τα πρώτα του χρήματα. Μπορεί την Παρτιζάν να μην την αλλάζουν με τίποτα όλα τα μέλη της, χρήματα όμως δεν έδινε ποτέ, ειδικά εκείνα τα χρόνια που το μπάσκετ «αναπτυσσόταν». Η Παρτιζάν είναι η μοναδική ίσως ομάδα του πλανήτη που τότε έκανε τους πάντες να νιώθουν υποχρεωμένοι που τους γαλούχησε, που τους αγκάλιασε και τους έπλασε μπασκετικά. Ήταν τόση η μπασκετική σοφία συσσωρευμένη σε αυτό το «σχολείο» που ακόμη και σήμερα, μετά από 35 χρόνια, ο – τεράστιος πια – Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς, αναγνωρίζει ότι ποτέ δεν θα φτάσει σε εκείνο το επίπεδο.

"Η Παρτιζάν είναι η Σορβόννη του μπάσκετ", είχε πει κάποτε ο Ομπράντοβιτς σε μια ομιλία του στο Βένετο, λίγους μήνες πριν υπογράψει στον Παναθηναϊκό και αλλάξει τον ρου της ιστορίας. Ο Τζόρτζεβιτς βγήκε από την ίδια μήτρα, αλλά Μίδας δεν έγινε. Ξεκίνησε από την Ολίμπια Μιλάνο, πήγε κι αυτός στο Τρεβίζο όπως ο Ζέλικο, όταν όμως η Μπενετόν έπνεε τα λοίσθια. Προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι μπορεί να κάνει ανάλογη καριέρα ως προπονητής, με εκείνη που είχε ως παίκτης. Δεν είναι ίδιοι οι καιροί, οι συνθήκες, το ίδιο το μπάσκετ. Το παιχνίδι έχει αλλάξει, οι Σέρβοι δεν είναι πια οι προφήτες του αθλήματος, παρόλο που παραμένουν οι κορυφαίοι.

Ο Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς σιγά σιγά εξελίσσεται σε «σοφό» την ώρα που ο Ίβκοβιτς έχει ντυθεί Νίκολιτς. Αναζητούν τον επόμενο μεγάλο προπονητή και επέλεξαν το Σάσα. Φεύγοντας και οι δύο από το προσκήνιο της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας (μη γελιόμαστε, πάντοτε θα συμμετέχουν στο σχεδιασμό) επέλεξαν τον Τζόρτζεβιτς, μια από τις εμβληματικότερες φιγούρες σε εθνικό επίπεδο στη χώρα τους, σαν τον «επόμενο Ομπράντοβιτς». Οι Σέρβοι προσπαθούν να εξασφαλίσουν μια συνέχεια στη βαριά βιομηχανία του μπάσκετ, ο Σάσα ανήκει στη γενιά που μόλις προλαβαίνει. Ο Ζοτς έφυγε από τον Παναθηναϊκό έχοντας κατακτήσει 5 Ευρωλίγκες, 11 Πρωταθλήματα, 5 Κύπελλα, το δεύτερο triple crown της καριέρας του μετά από εκείνο το απίστευτο του 1992 με την Παρτιζάν. Ο Σάσα έχει πολύ δρόμο ακόμα.

Στη σύγχρονη εποχή, στο σύγχρονο μπάσκετ, αυτό που πέτυχε ο Ομπράντοβιτς στον Παναθηναϊκό, στο συγκεκριμένο περιβάλλον του Παναθηναϊκού της οικογένειας Γιαννακόπουλου, δεν μπορεί να ξαναγίνει ή θα περάσουν πάρα πολλά χρόνια για να ξαναγίνει. Δεν είναι ούτε η λατρεία του κόσμου, ούτε η παγκόσμια αναγνώριση, ούτε η είσοδος του Παναθηναϊκού στο κλειστό club των μεγαλύτερων μπασκετικών συλλόγων όλων των εποχών στην Ευρώπη, μαζί με τη Ρεάλ, την Ίνις Βαρέζε, την ΤΣΣΚΑ. Είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί η χημεία του «μελιτζανί» Ομπράντοβιτς με το dna του Παναθηναϊκού, μια αμφίδρομη σχέση αλληλοσεβασμού και εν τέλει αγάπης. Διότι ο Ζοτς, παρότι πολύ δύσκολος άνθρωπος, τον Παναθηναϊκό τον αγάπησε πραγματικά. Αν η Παρτιζάν είναι η μάνα του, ο Παναθηναϊκός είναι η σύντροφός του. Για τέτοιου επιπέδου σχέσεις μιλάμε.

Η ιδανική λύση μετά τον Ομπράντοβιτς

Ο Τζόρτζεβιτς τώρα προσπαθεί να χτίσει την οιαδήποτε σχέση, είναι πολύ δύσκολο να το κάνει γιατί αφενός δεν είναι ο Ομπράντοβιτς και αφετέρου ο Παναθηναϊκός έχει αλλάξει πάρα πολύ σε σχέση με την ομάδα της δεκαπενταετίας 1995-2010. Έχει όμως αυτό το star quality που ο Ομπράντοβιτς απέκτησε ως προοπονητής, εμπνέει το σεβασμό, κουβαλάει πίσω του μια καριέρα στα παρκέ που ελάχιστοι μπορούν να κομπορρημονούν ότι έκαναν. Έτσι όπως έκανε τον πάγκο του Παναθηναϊκού ο Ζέλικο, μόνο ένας τέτοιος άνθρωπος, με αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσε να αναλάβει. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει «υποδειχθεί» εμμέσως από τον Ζοτς ως διάδοχος. Δεν μετράει τόσο η μαεστρία στους πάγκους όσο η προσωπικότητα. Και η προσωπικότητα δεν είναι επίκτητη, ρωτήστε και τον Πεδουλάκη, τον Ιβάνοβιτς, ακόμα και το Φράγκι που κάθισε σε αυτόν τον...μελιτζανί πάγκο του τριφυλιού, πόσο δύσκολο είναι να κρέμεται από πάνω σου η δαμόκλειος σπάθη της κληρονομιάς του Ομπράντοβιτς.

Τέλη Δεκεμβρίου στην Πόλη που τόσο τους ενώνει, κονταροχτυπήθηκαν για πρώτη φορά. Νικητής ο Ζοτς στις λεπτομέρειες, απέναντι σε πολλά από τα «παιδιά» του. Στο ΟΑΚΑ ο Παναθηναϊκός δεν θα βγάλει μόνο χαρακτήρα όπως στην Ulker Sport Arena, θα προσπαθήσει να πληγώσει τον Ομπράντοβιτς και να του σπάσει το αήττητο. Είναι ίσως η πρώτη φορά που ο «μαθητής» καλείται να ξεπεράσει το δάσκαλο, το παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό για τη σεζόν του Παναθηναϊκού, για τη σχέση εμπιστοσύνης που προσπαθεί να χτίσει ο Τζόρτζεβιτς με ολόκληρο τον οργανισμό του τριφυλιού. Ο Ομπράντοβιτς θα αποθεωθεί, θα βάλει και πάλι το χέρι στην καρδιά να ευχαριστήσει τον κόσμο, τους «πιστούς Μουτζαχεντίν» που σε κάθε ευκαιρία τον λατρεύουν με θρησκευτική ευλάβεια.

Αποκλείεται να μην το ζηλέψει αυτό το πράγμα ο Σάσα, είναι ο χαρακτήρας του να θέλει να νιώθει στο επίκεντρο και πρώτος. Δεν το έχει αποβάλλει αυτό το κουσούρι από τότε που έσκαγε τη μπάλα στο παρκέ. Ξέρει όμως ότι εξαιρέσεις υπάρχουν παντού και με το Ζοτς στον Παναθηναϊκό δεν μπορεί να τα βάλει κανείς, εκτός από τον Παύλο Γιαννακόπουλο. Σημειολογικά ίσως είναι και ένα είδος παράδοσης σκυτάλης. Ο Παύλος παρέδωσε στο Δημήτρη, ο Ζέλικο παρέδωσε στο Σάσα. Όσοι ζήσαμε τους παλιούς, αποκλείεται να τους αντικαταστήσουμε βαθιά μέσα μας με τους επόμενους. Δεν γίνεται, ανθρώπινο είναι. Ναι μεν είναι ο σύλλογος (ο πιο επιτυχημένος στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού) που προτάσσεται, αλλά την ιστορία τη γράφουν τα πρόσωπα. Και εκατό χρόνια να περάσουν, στα αλμανάκς «Παναθηναϊκός του Ομπράντοβιτς» θα αναφέρεται, διότι 13 χρόνια είναι πολλά. Και αυτό το 13 για τον κόσμο του Παναθηναϊκού έχει πολλαπλή σημασία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ο Γιώργος Βασιλακόπουλος αποκλειστικά στο Contra.gr: Τα ύποπτα ματς, οι μάνατζερ και οι Αγγελόπουλοι

Αλλάζει και αρέσει ο Παναθηναϊκός

Ο Παναθηναϊκός έγινε αμερικανικός: Κέρδη και ζημιές