Λάρι Μπερντ, η μεγάλη λευκή ελπίδα
Ο Δημήτρης Καρύδας καταγράφει γνώστες, λιγότερο γνωστές και άγνωστες ιστορίες από τη ζωή και την καριέρα του Λάρι Μπερντ, του μεγαλύτερου -ίσως- λευκού μπασκετμπολίστα στην ιστορία του αθλήματος, με αφορμή τα 59α γενέθλιά του.
Ο Λάρι Μπερντ ήταν πάντοτε ίδιος. Δεν άλλαξε σχεδόν τίποτα από την εποχή που ήταν ένας πιτσιρικάς με προβληματικό περίγυρο και οικογενειακά προβλήματα στο μικρό χωριουδάκι της Ιντιάνα που μεγάλωσε.
Η γενέτειρα, τα πρώτα χρόνια και το καζίνο
Το Φρεντς Λινκ που σήμερα έχει λιγότερους από 2000 κατοίκους μπήκε στον χάρτη ως γενέτειρα του μεγαλύτερου –ίσως- λευκού μπασκετμπολίστα στην ιστορία του αθλήματος και το ξέρουν πια όλοι ως την πόλη του Λάρι Μπερντ. Εσχάτως, κέρδισε λίγη δημοσιότητα γιατί εκεί κτίστηκε –και λειτουργεί- ένα από τα μεγαλύτερα καζίνο της χώρας αλλά οι επίδοξοι τζογαδόροι για να φτάσουν μέχρι την πόρτα του ναού της τύχης είναι υποχρεωμένοι να περπατήσουν στην κεντρική "λεωφόρο" του χωριού που έχει εδώ και χρόνια το όνομα του πιο γνωστού πολίτη της. Το βουλεβάρτο του Λάρι Μπερντ είναι ο μεγαλύτερος δρόμος του χωριού και δύο στενά πιο μέσα υπάρχει ως περίπου τουριστικό αξιοθέατο το πατρικό του σπίτι.
Ο σημερινός ιδιοκτήτης δεν αρνείται στους μπασκετικούς τουρίστες μια βόλτα στην αυλή, μια ματιά σε μια αυτοσχέδια μπασκέτα που υπάρχει στο πίσω μέρος και είναι προφανώς το πρώτο καλάθι που σούταρε πριν από πέντε δεκαετίες ο Λάρι Μπερντ. Σήμερα, το σπίτι δεν ανήκει πια στην οικογένεια Μπερντ και αν δεν υπήρχε το νεόχτιστο καζίνο θα ήταν και με διαφορά το μέρος με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στο Φρεντς Λικ. Εκεί μεγάλωσε ο Μπερντ, βιώνοντας την εγκατάλειψη αφού ο πατέρας του παράτησε αυτόν και τα τέσσερα αδέλφια του και ένα χρόνο αργότερα αυτοκτόνησε γεγονός που ο Μπερντ λέγεται ότι έκανε χρόνια να ξεπεράσει.
Η ζωή σκαρώνει παράξενα παιχνίδια και στα κολεγιακά του χρόνια ο ατίθασος και ανυπότακτος χαρακτήρας του Μπερντ τον έβαλε σε μεγάλους μπελάδες. Είναι πολύ πιθανό ότι ένας από τους μεγαλύτερους μπασκετμπολίστες όλων των εποχών να είχε χαθεί στη διαδρομή. Το 1974 πήρε υποτροφία για το πανεπιστήμιο της Ιντιάνα αλλά η μετακόμιση από ένα μικρό χωριό στο μεγάλο κάμπους του θρυλικού πανεπιστημίου και η συνύπαρξη με ένα άλλο εκρηκτικό χαρακτήρα, του κόουτς Μπόμπι Νάιτ δεν ήταν εύκολες υποθέσεις για ένα τύπο που όλη του τη ζωή δηλώνει ότι "δεν είμαι τίποτε διαφορετικό από ένα βλάχο που μεγάλωσε στο Φρεντς Λινκ".
Ένα μήνα μετά την είσοδο του στο πανεπιστήμιο ο Μπερντ τα βρόντηξε και έφυγε επιστρέφοντας στη γενέτειρα του αποφασισμένος να ξεκόψει με το μπάσκετ και αρχίζοντας να κάνει δουλειές του ποδαριού. Μεταξύ αυτών, όπως αναφέρει ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του ήταν για δεκαπέντε μέρες και η συλλογή σκουπιδιών ως εποχιακός υπάλληλος στη σχετική δημοτική υπηρεσία. Τελικά, λίγους μήνες αργότερα πείστηκε να ξαναπαίξει μπάσκετ αυτή τη φορά για το μικρότερο και πιο μαζεμένο δημόσιο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα Στέιτ όπου όχι μόνο προσαρμόστηκε αλλά γρήγορα έγινε σταρ! Ο συνδυασμός του ύψους του με την μοναδική ικανότητα σουτέρ που είχε τον έκαναν αυτόματα ένα από τους καλύτερους παίκτες του κολεγιακού πρωταθλήματος.
Ισοδύναμό του ο Μάτζικ Τζόνσον
Για να κτιστεί όμως ένας μύθος χρειάζεται σίγουρα και κάτι... ισοδύναμο. Και ο Λάρι Μπερντ βρήκε το ισοδύναμο του σε ένα έγχρωμο πλέι μέικερ με μπόι 2μ.08 ένα άλλο φαινόμενο μπασκετμπολίστα, τον Μάτζικ Τζόνσον.
Ισως τίποτε να μην ήταν ίδιο για το αμερικάνικο μπάσκετ αν δεν υπήρχε ο τελικός του NCAA το 1979. Ένα μυθικό παιχνίδι που καθήλωσε όλη την Αμερική μπροστά στην τηλεόραση καθώς ο βλάχος από το Φρεντς Λινκ αντιμετώπιζε τον "μαύρο" με το χαμόγελο και το σεξ απίλ σταρ του Χόλιγουντ. Τον τελικό τον κέρδισε το Μίσιγκαν Στέιτ του Μάτζικ αλλά αυτό μάλλον μικρή σημασία έχει. Ο αγώνας μνημονεύεται ως ένας από τους δέκα με τη μεγαλύτερη επίδραση στην ιστορία του Αμερικάνικου μπάσκετ.
Στην ουσία η τελθέαση-μαμούθ "γέννησε" την ανάγκη για ένα παναμερικανικό αθλητικό δίκτυο και έφερε τη γέννηση του κολοσσού που λέγεται ESPN. Και όταν αργότερα οι δύο σταρ βρέθηκαν σε δύο ομάδες θρύλους του ΝΒΑ, ο ένας στη Βοστώνη και ο άλλος στους Λέικερς, ο πανέξυπνος κομισάριος του ΝΒΑ Ντέιβιντ Στερν που μόλις τότε ξεκινούσε την καριέρα του είδε το προφανές: Μια αντιπαλότητα που θα εκτόξευε τη δημοφιλία του σπορ στη... στρατόσφαιρα. Αν δεν υπήρχαν ο Μπερντ και ο Μάτζικ μάλλον η μηχανή του μάρκετινγκ στο ΝΒΑ θα αργούσε μερικά ή πολλά χρόνια να πάρει μπροστά. Και όλα αυτά παρότι οι δύο ομάδες έπαιζαν αντιμέτωπες μόνο δύο φορές τον χρόνο εκτός αν βρίσκονταν ενώπιος-ενωπίω σε τελικούς κάτι που έγινε αρκετές φορές μέσα στη δεκαετία του '80.
Η απόλυτη ταξική διαφορά
Τα αμερικάνικα μίντια παραφρόνησαν, οι δύο παίκτες αντιπροσώπευαν την απόλυτη ταξική διαφορά στις ΗΠΑ με μια υποσημείωση: Οι ίδιοι δεν είχαν τίποτε να χωρίσουν μεταξύ τους εκτός από τα προφανή μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου! Αλλά για να το αντιληφθούν χρειάστηκε να συναντηθούν για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού γυρίσματος της Converse. Τότε κατάλαβαν ότι απλά ήταν...αντίπαλοι γιατί έτσι το ήθελε το σύστημα. Και κάπου εκεί κτίστηκε μια δυνατή φιλία που κρατάει μέχρι σήμερα. Τα κατορθώματα του Μπερντ έχουν περάσει στην ιστορία και του έχουν εξασφαλίσει μια σίγουρη θέση στην αιωνιότητα του μπάσκετ. Ισως λιγότερο γνωστό είναι ότι ο Μπερντ εκτός από το να καταστρέφει τις αντίπαλες άμυνες με τα θανατηφόρα τρίποντα του ήταν ένας θρυλικός "βρωμόστομος" που τσάκιζε τα νεύρα των αντιπάλων του.
-Οι περιπτώσεις που το στόμα του λειτούργησε καλύτερα από τα χέρια του είναι δεκάδες. Ακόμη και οι σεσημασμένοι μετρ του είδους όπως ο μεταγενέστερος θρύλος της Ιντιάνα, ο Ρέτζι Μίλερ, τον...έτρεμαν όταν άνοιγε στο στόμα του. Ο Μίλερ χρόνια αργότερα στο βιβλίο "Λατρεύω να είμαι ο εχθρός" γράφει ότι τη χρονιά που ήταν ρούκι σε ένα αγώνα με τη Βοστώνη προσπάθησε να διαταράξει την ηρεμία του Μπερντ ενώ ο τελευταίος ήταν έτοιμος να εκτελέσει δύο κρίσιμες βολές και του την...είπε. Ο Μπερντ γύρισε προς το μέρος του ατάραχος και του απάντησε: " Πλάκα μου κάνεις. Ρούκι, είμαι ο καλύτερος σουτέρ στη λίγκα αυτή τη στιγμή. Σε όλη τη λίγκα. Το καταλαβαίνεις; Τι προσπαθείς να μου πεις;". Και ατάραχος έβαλε τις δύο βολές.
Εκατοντάδες τα μεγάλα παιχνίδια του
Τα μεγάλα παιχνίδια του Μπερντ μετριούνται σε... εκατοντάδες και όχι σε δεκάδες. Προσωπικά μέσα από τη σχετική "μυθολογία" των επικών άθλων του διαλέγω δύο ματς που είναι τυπικά...Μπερντ. Πέμπτος τελικός της Ανατολής το 1987 με πέντε δευτερόλεπτα για το τέλος. Οι Ντιτρόιτ Πίστονς κερδίζουν 107-106 και έχουν τη μπάλα. Ο Μπερντ την κλέβει στην επαναφορά του Αιζάια Τόμας, χάνει την ισορροπία και ενώ πέφτει καταφέρνει με ένα μαγικό τρόπο να πασάρει στον Ντένις Τζόνσον που σκοράρει με λέι απ και ένα δευτερόλεπτο για τη λήξη.
Η Βοστώνη αλλάζει τη ροή της ιστορίας, μένει ζωντανή και κερδίζει τη σειρά σε επτά παιχνίδια φτάνοντας τελικά και στην κατάκτηση του τίτλου. Είναι ουσιαστικά το ματς που ανοίγει μια τεράστια βεντέτα του Μπερντ με την κοινότητα των μαύρων παικτών στο ΝΒΑ. Στα αποδυτήρια ο Ντένις Ρόντμαν λέει κάτι αχαρακτήριστο στους δημοσιογράφους αφού υποστηρίζει ότι ο Μπερντ δεν είναι μεγάλος παίκτης αλλά όλα γίνονται επειδή είναι λευκός! Ισως γιατί ήταν γνωστό ότι ο Μπερντ θεωρούσε μέγιστη προσβολή τις περιπτώσεις που ο αντίπαλος προπονητής αποφάσιζε να τον μαρκάρει με ένα λευκό παίκτη!!!
Το έμαθαν από πρώτο χέρι οι Μπουλς νωρίτερα εκείνη τη χρονιά. Από μια παρεξήγηση ο Μπερντ δεν πήρε ποτέ κάποια δωρεάν εισιτήρια που ήθελε να μοιράσει σε φίλους και συγγενείς. Πριν τον αγώνα πήγε στον πάγκο των Μπουλς και παραπονέθηκε για το συμβάν στον προπονητή τους Ντάγκ Κόλινς. "Πες μου ποιο είναι το ρεκόρ πόντων από ένα παίκτη σε αυτό το γήπεδο για να το σπάσω απόψε", του είπε. Όταν το ματς άρχισε είδε με έκπληξη ένα παγκίτη των Μπουλς, τον Μπεν Πόκετ, στην πεντάδα να αναλαμβάνει το μαρκάρισμα του. Ο Μπερντ γύρισε στον Κόλινς και του είπε: "Τι σόι γαμ... πλάκα είναι αυτή που μου κάνεις; Εβαλες ένα λευκό να με μαρκάρει;".
Στο ημίχρονο απέναντι στον άτυχο Πόκετ είχε σκοράρει 33 πόντους και στο τέλος του αγώνα είχε φτάσει τους 41. Ένα χρόνο νωρίτερα είχε επιλεγεί για τον διαγωνισμό τριπόντων του all star game. Μπήκε στα αποδυτήρια, έριξε μια ματιά στους υπόλοιπους φιναλίστ και τους είπε: "Θέλω να ξέρετε ότι απόψε θα κερδίσω εγώ. Σας κοιτάζω απλά για να μαντέψω ποιος θα είναι δεύτερος". Κέρδισε τον διαγωνισμό και ήταν ο πρώτος από τους τρεις συνεχόμενους που πρώτευσε ρεκόρ που ισοφάρισε ο αντίπαλος του στον τελικό του 1986 ο Κρεγκ Χότζες αρκετά χρόνια αργότερα.
Και οι σχετικές ιστορίες δεν τελειώνουν εδώ...
-Σε ένα αγώνα με τους Σιατλ Σουπερσόνικς προβόκαρε τον "σκληρό" Εξέιβιερ Μακντάνιελ περιγράφοντας του πως θα σκοράρει στην επόμενη φάση και κλείνοντας με το άκρως επιθετικό: "Και θα το βάλω μπροστά στη μούρη σου". Στην επόμενη φάση πήρε τη μπάλα και σκόραρε ακριβώς με τον τρόπο που είχε εξηγήσει νωρίτερα στον "θρυλικό" σκληρό Χ-Man σχεδόν με τη λήξη της επίθεσης των Σέλτικς. "Ξέχασα να σου πω ότι θα το έκανα δύο δευτερόλεπτα πριν τη λήξη της επίθεσης" είπε στον Μακντάνιελ αφού είχε σκοράρει!
-Φυσικά πολλές φορές αυτό δεν ήταν καλοδεχούμενο από τους αντιπάλους του. Το 1984 έπαιξε μπουνιές με ένα άλλο θρύλο του ΝΒΑ, τον Doctor J, Τζούλιους Ερβινγκ και αποβλήθηκαν. Ο Dr.J. αργότερα είπε στους δημοσιογράφους ότι ο Μπερντ τον είχε εκνευρίσει γιατί μέσα στο παιχνίδι του...μετρούσε πόντους και στατιστικά! Την ώρα της απόβολής ο Μπερντ είχε 42 πόντους με 17/23 σουτ και είχε κρατήσει τον Ερβινγκ στους 6 με 3/13 σουτ. "Δεν μετρούσα εγώ πόντους και σουτ. Από τον πάγκο των Σέλτικς του έκαναν πλάκα", είπε ο Μπερντ. Ο καβγάς των δύο σταρ είχε οδηγήσει σε μια γενική σύρραξη μεταξύ των παικτών των δύο ομάδων με αποτέλεσμα 15 συνολικά παίκτες να τιμωρηθούν! Ο Μπερντ και ο Ερβινγκ είχαν πληρώσει το μεγαλύτερο πρόστιμο: Από 7.500 δολάρια ο καθένας...
-Έγραψα λίγο παραπάνω ότι από όλα τα ματς του Μπερντ θα θυμάμαι πάντοτε δύο. Το ένα ήταν αυτό με τους Πίστονς, το άλλο είναι το θρυλικό shootout με τον Ντομινίκ Ουίλκινς το 1988. Στον έβδομο ημιτελικό της Ανατολής και με την πρόκριση να παίζεται με ίσους όρους οι Σέλτικς αντιμετώπιζαν τους Ατλάντα Χόουκς. Η μονομαχία του Μπερντ με τον Ντομινίκ είναι μάλλον η μεγαλύτερη προσωπική μονομαχία στην ιστορία του ΝΒΑ. Στην τέταρτη περίοδο έμοιαζε λες και οι δύο τους είχαν κάνει πέρα όλους τους υπόλοιπους και είχαν μετατρέψει το ματς σε ένα...μονό! Ο μύθος λέει ότι μετά από κάθε καλάθι του Ντομινίκ ο Μπερντ του έλεγε: "ότι κάνεις θα το κάνω καλύτερα". Η πραγματικότητα είναι ότι το έκανε... Σκόραρε 20 πόντους με 9/10 σουτ στην τέταρτη περίοδο και 34 συνολικά στον αγώνα. Ο Ντομινίκ στο μεγαλύτερο βράδυ της καριέρας του σκόραρε 47 αλλά οι Σέλτικς πήραν την πρόκριση.
Πόσο μεγάλος παίκτης ήταν; Η αναγνώριση μπορεί να έρθει μόνο από ένα...ομότεχνό του. Κάποτε ο Τζόρνταν είχε ερωτηθεί αν υπάρχει καλύτερος παίκτης για να πάρει τη μπάλα στα τελευταία δευτερόλεπτα ενός ισόπαλου αγώνα εκτός από τον ίδιο. Πριν η ερώτηση του δημοσιογράφου ολοκληρωθεί ο MJ απάντησε γρήγορα και λιτά: "Λάρι Μπερντ"!